İnsan hakları aktivistleri, yapay zekanın mahkemede savaş suçlarını kanıtlamak amacıyla kullanılabilmesi için çabalıyor.
Yemen’deki iç savaşta gerçekleşen hukuk ihlallerini belgeleyen on binlerce saatlik çekimleri izlemek çok uzun sürebilir. Yapay zeka sayesinde ise bu belgeler günler içinde belgelenebilir.
Suudi Arabistan 2015 yılında Yemen’deki iç savaşta, uluslararası hukukun ihlal edildiği 20.000’den fazla hava saldırısı gerçekleştirdi. İnsan hakları örgütleri o zamandan beri bu tür savaş suçlarını durdurmak için belgelemeye çalıştı. Ancak oldukça tehlikeli olduğu için bu belgelerin kaydı kitle kaynaklı mobil fotoğraf ve videolarla kaydedilerek görgü tanıklık kanıtlarının desteklenmesi için mahkemeye sunuldu.
Toplanan savaş dokümantasyonu arttıkça, bu belgelerin analiz edilmesi için gereken süre de katlanarak artmaya başladı. Ayrıca bu görüntülere sıkça maruz kalınması araştırmacıları travmatize edebileceği için de tehlike arz ediyor.
İngiltere mahkeme sisteminde yeni oluşturulan sistem ise bir makine öğrenimi alternatifi sunuyor. Sistem, kitle kaynaklı kanıtları daha erişilebilir hale getirerek insan hakları kuruluşlarının zengin bilgi kaynaklarından yararlanmasına yardımcı olabilir.
Yemen Arşiv Platformu
İngiltere’deki Swansea Üniversitesi tarafından oluşturulan girişim, Yemen’de meydana gelen savaş suçlarına karşı yasal yargılar oluşturulması için devam eden bir parçası. 2017 yılında başlayan Yemen Arşivi platformu, sivillerden yapılan gönderilerin yanı sıra YouTube ve Facebook gibi sosyal medya kaynaklarından toplandı. Yeni sunulan gelişmeye kadar içerikleri belgelenemeyen arşiv, bir blokzincirinde korunuyor.
2,600 videos related to the conflict in #Yemen have disappeared in the past month alone. They are being removed from #YouTube and #Twitter #YemenCantWait pic.twitter.com/mibz10CPMq
— Yemeni Archive (@YemeniArchive) May 15, 2020
Mahkemelerde görüntülerin hesap verebilirlik sürecinden geçmesi için bu görselleri göstermek yeterli görülmüyor. Görüntülerde kullanılan yasadışı silahları veya saldırılarda sivillerin hedef alındığını farklı görsellerle desteklemek önem taşıyor.
Yemen’de gerçekleştirilen saldırılarda bu veriler için ABD tarafından üretilen BLU-63 silahına odaklanıldı. İngiltere dahil 108 ülkede kullanımı ve satışı yasaklanan bu mühimmatın kullanımı savaş suçu olarak görülüyor. Ekip, bu silahın kullanıldığı ve sivillerin hedef alındığı kanıtlanırsa suç duyuru süreçlerinin kolayca gerçekleşebileceği düşündü.
Bu nedenle Yemen Arşivi’ndeki veri tabanında BLU-63’ün tüm örneklerini algılamak için bir makine öğrenme sistemi geliştirilmeye karar verildi. İngiltere Savaş Müzesi tarafından korunan bu gizli mühimmatın nadir görüntüleri bulunarak makine öğreniminin yapılandırması sağlandı.
Yapay zeka sisteminin oluşturulmasıyla, normalde bir insanın günde 24 tam saat çalışarak 2.750 günde yapabileceği bu iş, 30 günde tamamlanabilecek.
Suriye Arşivi’nin baş araştırmacısı Jeff Deutch, “Makine öğrenimi teknikleri, arşivin taranması ve insan hakları ihlallerinin binlerce veriyle kanıtlanmasını sağlayarak mahkemelerin kanıtları reddetmesini zorlaştırabilir.” dedi. Deutch, normal şartlarda mahkemelere sunulan görüntülerin ne kadar güçlü olsa da red alınabildiğini, ancak binlerce videoya sahip olmanın mahkemenin reddini imkansız kılacağını açıkladı. “Hedeflenen yüzlerce hastane saldırısı görüntüsü, saldırıların bir savaş stratejisi olarak kullanıldığının anlaşılmasını sağlar.” diyerek belirtti.
Yemen saldırıları için gerçekleştirilen çaba, diğer insan hakları örgütleri için de emsal oluşturarak savaş suçlarının mahkemeye taşınmasına faydalı olabilir.